Piękne, ale niewygodne: Czy naprawdę chcielibyśmy żyć w tamtych czasach?

Historia mody, wnętrz i stylu życia najlepiej widoczna jest w tym, co ludzie tworzyli – w sztuce, architekturze i codziennych przedmiotach. Kino kostiumowe oraz malarstwo z różnych epok pozwalają nam lepiej zrozumieć, jak wyglądał świat w przeszłości: jak się ubierano, w jakich przestrzeniach żyto i co uważano za piękne. Poniższy przegląd pokazuje kolejne epoki w historii Wielkiej Brytanii – od średniowiecza po XX wiek – przez pryzmat filmów, seriali oraz charakterystycznych stylów malarskich.

Średniowiecze (V–X wiek): surowość i funkcjonalność

Filmy/seriale: The Last Kingdom, Outlaw King

Styl malarski: Sztuka romańska i wczesnogotycka

Gdzie szukać: iluminowane manuskrypty (np. Lindisfarne Gospels, Księga z Kells), miniatury, mozaiki, rzeźby

Moda była praktyczna – wełna, len, proste kroje. Wnętrza to funkcjonalność: ławy, paleniska, niewiele zdobień. Sztuka miała funkcję religijną – brak perspektywy, intensywne kolory, symbolika.

Gotyk (XI–XIV wiek): monumentalność i symbolika

Filmy: Knightfall, Pillars of the Earth

Styl malarski: Gotyk międzynarodowy

Gdzie szukać: obrazy Mistrza Wiltona (Wilton Diptych), witraże, freski

Sztuka gotycka wprowadza większy realizm i dekoracyjność. Stroje stają się dłuższe i ozdobne, wnętrza bardziej strukturalne. Postacie ukazywane w przestrzeniach sakralnych i architektonicznych.

Renesans i Tudorzy (XVI wiek): majestat i bogactwo

Filmy: The Tudors, Elizabeth, Wolf Hall

Styl malarski: Renesans północny

Malarze: Hans Holbein Młodszy

Portrety realistyczne, dokładnie ukazujące stroje i tkaniny. Wnętrza pełne rzeźbionych mebli i symboli władzy. Moda dworska bogata: gorsety, bufiaste rękawy, aksamit i perły.

Barok (XVII wiek): dramatyzm i teatralność

Filmy: Versailles, The Favourite

Styl malarski: Barok angielski

Malarze: Anthony van Dyck, Peter Lely, William Dobson

Styl dramatyczny, silny światłocień, dynamiczne pozy. Moda to ciężkie suknie, peruki, koronki. Wnętrza pełne złoconych luster, marmurów i masywnego wyposażenia.

Rokoko (XVIII wiek): lekkość i dekoracyjność

Filmy: Marie Antoinette, Bridgerton

Styl malarski: Rokoko europejskie (wpływ na Anglię)

Malarze: Thomas Gainsborough, Joshua Reynolds, Jean-Honoré Fragonard

Lekkość, pastelowe kolory, sceny towarzyskie. Moda staje się bardziej zwiewna i ozdobna. Wnętrza jasne, bogato zdobione ornamentami i tkaninami.

Epoka Regencji (ok. 1800–1837): prostota i klasycyzm

Filmy: Pride & Prejudice, Sanditon, Emma

Styl malarski: Neoklasycyzm i romantyzm

Malarze: John Constable, J.M.W. Turner, Thomas Lawrence

Moda inspirowana antykiem – wysokie stany, lekkie tkaniny. Malarstwo pełne wdzięku, pejzaże ukazujące naturę, portrety subtelne. Wnętrza symetryczne, jasne, z kolumnami i klasycznymi detalami.

Epoka Wiktoriańska (1837–1901): moralność i rozmach

Filmy: Enola Holmes, Ripper Street, The English Game

Styl malarski: Realizm, prerafaelici

Malarze: John Everett Millais, Dante Gabriel Rossetti, William Holman Hunt

Moda staje się cięższa, bardziej zabudowana. Sztuka wiktoriańska ukazuje zarówno idealizację legend, jak i rzeczywistość klasy robotniczej. Wnętrza ciemne, z bibelotami i wzorzystymi tkaninami.

Epoka Edwardiańska (1901–1914): elegancja i modernizacja

Filmy: Downton Abbey (sezony 1–2)

Styl malarski: Postimpresjonizm, secesja

Malarze: John Singer Sargent, Philip de László

Moda pełna delikatnych koronek i perłowej biżuterii. Portrety eleganckie, subtelne. Wnętrza klasyczne, z elementami modernizacji – łazienki, elektryczność, jasne barwy.

Okres międzywojenny (1918–1939): zmiana rytmu

Filmy: Downton Abbey (sezony 3–5), Peaky Blinders

Styl malarski: Art déco, modernizm, surrealizm

Malarze: Edward Wadsworth, Paul Nash, Vanessa Bell

Moda uproszczona, geometryczna. Wnętrza bardziej funkcjonalne, z wpływami art déco. Sztuka ukazuje przemiany społeczne i industrializację.

Wojna i odbudowa (1940–1950): skromność i funkcjonalność

Filmy: The Crown (sezon 1), Call the Midwife

Styl malarski: Nowy realizm, dokumentacja wojenna

Malarze: Henry Moore, Laura Knight

Moda oszczędna, codzienność pełna ograniczeń. Obrazy dokumentują życie kobiet, ewakuację, pracę. Wnętrza proste, praktyczne.

Lata 50–70: kolor, bunt i zmiana

Filmy: The Crown, The Serpent

Styl malarski: Pop-art, abstrakcjonizm, modernizm

Malarze: David Hockney, Francis Bacon, Bridget Riley

Moda różnorodna – od elegancji po kontrkulturę. Wnętrza z plastiku, szkła, kolorowych tekstyliów. Sztuka eksperymentuje z formą, przekazem, kolorem.

Od prostych chat po pałace, od lnianej tuniki po suknię z gorsetem – każda epoka ma swój własny rytm i wyraz. Dzięki kinu i malarstwu możemy zobaczyć, jak żyli ludzie, jak myśleli i co było dla nich ważne. Historia w obrazach i filmach to najpełniejsze źródło wiedzy o stylu minionych wieków.